Amanat Komite Peukeumah Atjéh Mardèhka Dèmokratik

Sweden 4 Desembér2009/ 16 Zulhijjah 1430

57 thôn njang ka ulikôt, Neugara2 anggèëta PBB geuduëk pakat dan geutjok saboh keusimpôlan njang butôi dan adé that teuntang Hak2 Asasi Manusia (HAM): Hak bansa2 untôk peuteunteë nasib droë nakeuh sjarat njang paléng peunténg untôk peuseuleusoë peukara hak2 asasi manusia" (Resolusi PBB 637-A, 18 Dec. 1952).　
Kru Seumangat! Deungon rahmat Po Teuh Allah, alhamdulillah geutanjoë ka keumah tameulangkah keunoë uroë njoë tadjak peu-ingat uroë lahé Atjeh Meurdéhka njang keu-33 di Stockholm, Sweden. Seulaweuët dan saleuëm hana teuwo tjhit geutanjoë kirém keu pang ulèë geutanjoë Nabi Muhammad S.A.W. Pang ulèë nibak bandum nabi2.
　
Bansa Atjèh njang that kamoe peumulia,
　
33 thôn ka umu Atjèh Meurdéhka! Njoë saboh masa njang panjáng that, meunjo ta ukô deungon umu geutanjoë bansa Atjèh uroënjoë njang rata2 tjhit 50 thôn sagai. Teutapi dalam seudjarah peurdjuangan kemerdéhkaan saboh2 bansa, 33 thon njan nakeuh saboh masa njang paneuk that, lagèë peurdjuangan2 bansa Palestina, bansa Chechenia, bansa Kurdi, bansa Moro di Philipina, bansa Pattani di Thailand dll lom njang ka meuplôh dan malah meurutôh thôn geuemuprang geupeutheun nanggroë dan agama geuh.
　
Endatu geutanjoë pih hana kureuëng tjhit bak geupeutheun agama dan kemeurdehkaan geuh: prang deungon Portugéh bak abad keu 16, prang 100 thôn deungon Beulanda, deungon djeupang antara thôn 42-45 dan deungon indonesia sampé uroënjoë.
Pakon ureueng2 djameun, khususdjih éndatu geutanjoë keumah geumeuprang dumnan tréb?
　
Njang phôn that nakeuh kareuna Lillahi Taàla: peutheun agama dan nanggroë geu-anggap saboh buët wadjéb, saboh peurintah po teuh Allah dan meunjo hana geupubuët akan meudèesja geuh. Njang keudua, kareuna buët njan bunoë peurintah Allah, maka éndatu geutanjoë njan hana geuharap sapeuë di dônja njoë. Bahthat pih mungkén geuteupeuë han meunang, tapi teutap geupubuët tjhit deungon harapan aneuk tjutjo geuh ukeuë akan djirasa keumeungan njan.
　
Njang keulhèë, ureuëng njan leubèh geupiléh maté mulia atawa sjahid daripada hudép hina dan djeuët keu lamiët gob. Njankeuh sabab, maka djih Tuthjik2 geutanjoë hantom geumeunjeurah dan hantom gemeudam’e deungon musôh.
Bida that deungon biëk lamiët uroënjoë. Ban djipeudijeuëng pèng mantong meudua sen, trôk bak beudé pajah djikoh-koh; trôk bak bandéra pusaka njang ka meulabô deungon meuplôh ribèë darah sjuhada, djitém tuka-také dan djitém ubah-ubah kareuna ka trôk peurintah dari Djakarta. Kareuna pèng ngon pangkat, maka djih sapeuë pih hana léna pantang larang bak lamiët2 njan di Atjèh uroënjoë.
　
Bansa Atjèh njang that kamoe gaséh,
　
Uroënjoë geutanjoë tameuduëk disinoë tadjak ingat keulai peuë njang ka teudjadi ateuëh geutanjoë Bansa Atjéh seulama 33 thôn njoë. Geutanjoë peureulèë ta-ingat keulai pueë njang ka djipeulaku uléh sidadu Indonesia di Kem Rantjông, Lhokseumawè, bak masa DOM, dalam Operasi Jaring Merah. Meribèë bansa geutanjoë njang hana salah ka djipoh maté: djikoh takuë, djisië-sië, djiélanja, djiséksa dan djipeu kap bak asèë.
　
Geutanjoë handjeuët teuwo teuh peuë njang kalheuëh teudjadi di Rumoh Geudông, wilajah Pidie, disinan meureutôh-rutô h ureuëng binoë Atjèh: Njak-njak dan adék2 geutanjoë njang mantong muda that njang djiélanja, djipeu-ajéb, djipeulhôn dikeuë ramè, djiperkosa dan le njang djitimbak maté bak masa njan, bak thôn 1989-1998.
　
Dalam seudjarah Atjèh, mungkén geutanjoë na tom ta deungo teuntang pembunuhan massal di Kuta Rèh, Takengon, uléh pasukan Marsoesé Beulanda bak thôn 1904, 1005 thôn njang ka ulikôt, disinan sekitar 148 droë masjarakat sipil ka djitimbak maté. Sigo treuk nakeuh njang teudjadi di Pulôt Tjot Jeumpa, Kutaradja, thôn 1955, masa Prang DI, leubèh 100 droë ureuëng gampông njan djipeubaréh dan djitimbak maté bandum.
　
Teutapi dalam masa Atjèh Meurdéhka dan dalam masa sithôn, paléng kureuëng na peuët go teudjadi peumbunuhan2 massal: di Blang Kandang, Wilajah Pasè; di Idi Tjut, Atjèh Timu; Simpang KKA, di Dewantara, Wilajah Pasè; di Beutông Ateuëh, Atjèh Barat, dan di teumpat2 laén lom njang han keumah taseubôt disinoë, njang disinan meuribèë djawong bansa Atjèh njang hana salah ka meulajang. Dan bandum pembunuhan2 massal njoë teudjadi dalam thôn 1999, watèë djipeudjak Operasi Wibawa, sithôn lheuëh djitarek DOM dari Atjèh. Njan gohlom ta kira bak masa DOM, antara thôn 1989 sampé 1998 dan gohlom takira tjhit bak masa darurat militè antara 2003-2004 seugohlom tsunami. Hana kureuëng nibak 3000 bansa Atjèh gadoh njawong dalam masa sithôn njan.
Uroenjoë Atjèh ka aman, hana lé prang. Meunan njang ta deungo! Dan regim Indonesia kalheuëh djipeudjak buët njang paléng laklém ateuëh rhuëng dônja deungon hana hukôman sapeuë pih keu djihnjan.
　
Meunjo takalon pelanggaran2 HAM di Atjèh seulama DOM, djeuët takheun saboh peuristiwa njang paléng keudjam bak abad njoë, peureuséh lagèë peuë njang djipeulaku lé Serbia ateuëh ureuëng Islam Bosnia atawa saban tjhit lagèë njang ka djipeulaku uléh Nazi Djeurman ateuëh awak Yahudi, di Auchwits. Kadang2 meunjo ta kalon beuleubèh toë lom kasus2 peulanggaran HAM di Atjèh, seu-akan han rôh tapatéh bahwa njan buët manusia.
Tapi njan bandum handjeuët soë meutjeukot lé djinoë djikheun lé biëk lamiët njan. Geutanjoë ka aman, handjeuët meuteuoh lé peukara2 njang ka ulikôt. Soë njang tham njan? Njankeuh padum2 droë biëk lamiët njan njang na di Atjèh njang ka djibri pangkat dan ka djibri pèng batjut untok tôp babah.
Darah dan djawong sjuhada2 Atjèh ka djipubloë, djituka deungon moto double cabin; ka djituka deungon proyèk, deungon pangkat gubernur, bupati, camat dan anggèëta legislatif. Njan keuh awaknjan djinoë njang djak kampanje bèk meutjeukot-tjeukot lé peukara njang ka ulikôt ateuëh alasan "dame".
　
Meudamè njan bak hakikat djih memang hana salah. Njan tjhit geujuë dalam agama Islam. Meudamè geujuë dalam Islam, tapi muprang pih geujuë tjhit dalam Islam. Buët saléng meuah-peumu' ah geupeugalak dalam Islam, tapi ingat...hukôm qisas pih geujuë peudong tjhit dalam Islam.

Ya Aijjuhal laziina aamanuu (njoë khusus keu ureueng2 meu-iman mantong, njang hana meu-iman hana berlaku ajat njoë, kutiba alaikumul qisas bilqatli...Hana bandum keudjeuhatan geujuë peumeuah dalam Islam, leubèh2 lagèë peue njang ka djipeulaku di Atjèh seulama 33 thôn njoë.
　
Geutanjoë kon ureuëng galak muprang, adak po teuh Allah neuteupeuë tjhitnjan:Kutiba 'alaikumul kitaal wahuwa kurhun lakum, wa'asaa an takrahuu syaian wahuwa chairun lakum, wa'asa an tuhibbu syaiaan wahuwa syarrun lakum. wallahu ya'lamuu wa antum la ta'lamuun (Albaqara, 191).
　
Gatanjoë ulôn peuwadjéb muprang bahthatpih njan hana galak teuh. Tapi padjan geujuë muprang padjan hana geubri muprang atawa meudamè:
Waqaatiluu fii sabilillahil laziina yuqaatiluunakum. ....waqtuluuhum haitsu tsaqiftumuuhum. ...wa akhridjuuhum min haitsu akhradjuukum.
Albaqarah, ayat 190-191.
　
Le hai2 njang djeuët tameudamè ngon musôh, tapi lagèë peukara2 njang principil: lagèë peukara agama, nanggroë dan teumasôk peukara HAM - njan handjeuët sagai2 ta tém sigitu saho. Kon meunurôt hukôm Islam mantong, tapi dalam hukôm antara bansa djeulaih that geu-atô peukara2 prang dan damè. Meureutôh-reutô h thôn johgohlom lahé Persatuan Bansa Bansa (PBB) ka leubèh awai teudong hukôm internasional dan atawa peurdjandjian antara bansa bansa (international conventions) untôk geupeuseuleusoë konflik dan perselisihan antara pihak2 atawa antara neugara deungon neugara.

Sibagoë tjonto nakeuh Peurdjandjian London atawa London Treaty thôn 1824 antara Beulanda dan Inggréh, disinan uléh Inggréh djiseurah sibagian kekeuasaan djih di Pulo Sumatra keu Beulanda. Seudangkan Kekuasan Beulanda ateuëh India teumasôk Singapura djipulang keu Inggréh. Dalam peurdjandjian njan meutuléh tjhit Beulanda seutudju bahwa keumeurdéhkaan Atjèh hana djiganggu. Uléh Beulanda dudoë djilangga djandjinjan dan djipeunjata prang Ateuëh Neugara Atjèh Meurdèhka bak thôn 1873 (49 thôn lheuëhnjan).
　
Bansa Atjèh njang that kamoe peumulia, 　
Dalam artikel phôn (1), deklarasi hak2 asasi Manusia, Universal Declaration of Human Rights, meutuléh: Bandum manusia njoë lahé deungon bibeuëh dan deungon hak2 njang saban njang handjeuët meutuka také.
　Hak bansa2 untôk peuteuntèë nasib droë nakeuh sjarat njang paléng peunténg untôk peuseulusoë hak2 asasi manusia
　
Meunjo talhôh masa njang ka ulikôt geutanjoë; masa djinoë njang djipeunan masa damè; dan tatjuba bajang2 masa ukeuë teuh, bansa Atjèh hana mungkén lé keumah geuhudép didalam ranté keuzaliman peundjadjah Indonesia njan. Sabab, seulama hak geutanjoë untôk peuteuntèë nasib droë, lagèë ka meuseubôt dalam Resolusi PBB bunoë, hana dji angkèë, seulama njan keuh hak2 geutanjoë sibagoë manusia djigilho-gilho. Djadi, peurdjuangan bansa untôk peugisa dèëlat Atjèh keulai teutap meusambông sampoë meurdéhka.

Wassalamuàlaikum Warahmatullahi wabara katuh

*
bagi yang bersedia menterjemahkan ke dalam english dan bahasa [EYD] silahkan kirim hasil terjemahan ke writerpreneur@gmail.com, sertakan nomor rekening]